جواد آذرپیوند | شهرآرانیوز؛ در روزگاری که طوفان تورم، خرجهای زندگی را سرسامآور کرده است و خرید یک وسیله ساده یا هزینه درمان، نیاز به مبالغ کلان دارد، بسیاری از ما ناچار میشویم بهسراغ «تسهیلات» برویم، اما متأسفانه بیشتر این تسهیلات در چرخه سود و جریمه دیرکرد میافتند و آرامش خانواده را به گروگان میگیرند.
ازطرفی ربا و سود، برکت را از مال و خانه میرباید و ستون نامرئی خانه را سست میکند. اما راهکار اسلام برای رفع این نیاز مالی، نه چشمپوشی از نیاز و نه تن دادن به ربا، بلکه احیای یک سنت الهی و نجاتبخش به نام «قرضالحسنه» است. قرضالحسنه، تنها یک معامله مالی نیست، بلکه سرمایهای حیاتی در مسیر برکت، آرامش روحی و تربیت نسل است. اما چگونه میتوانیم این چشمه جوشان برکت را، ابتدا در خانه و خانواده و سپس در جامعه احیا کنیم؟
اسلام، قرض دادن برای رفع نیاز مؤمن را در بالاترین رتبههای عبادت قرار داده است. امامصادق (ع) فرمودند: «قرض دادن، از صدقه دادن محبوبتر است؛ پاداش صدقه، دهبرابر و ثواب قرض، هجدهبرابر است.» این سخن نشان میدهد که قرضالحسنه، نهتنها یک عمل خیرخواهانه، بلکه یک تجارت تضمینشده با خداست. در قرضالحسنه، شما عملا با خداوند وارد معامله شدهاید. وقتی خدای متعال که وفادارترین، توانمندترین و ثروتمندترین پشتیبان است، خود را طرف حساب شما قرار میدهد، چه کسی بهتر از او، میتواند مال و برکت آن را تضمین کند؟
برخلاف ربا که خداوند آن را نابودکننده برکت میداند، قرضالحسنه باعث برکت در باقیمانده مال میشود و آن را تطهیر میکند.
فردی که از طریق قرضالحسنه مشکلش حل میشود، از آن دلواپسی و ترس دائمی که میتواند متزلزلکننده باشد، نجات پیدا میکند و این آرامش، همان هدیه الهی است.
قرضالحسنه مانند یک فیلتر شرعی عمل میکند که نهتنها مشکل قرضگیرنده را حل میکند، بلکه مال قرضدهنده را نیز بیمه میکند.
درنهایت، راز آرامش در طوفان تورم در حساب بانکی ما نیست، بلکه در پاکسازی ورودیها و ایمان به وعدههای الهی، نهفته است.
نان حلال، قویترین ستون و بزرگترین بیمه زندگی دربرابر ورشکستگیهای مالی و روحی است. با احیای قرضالحسنه در خانوادهمان، نهتنها بههم کمک مالی میکنیم، بلکه نسلی را تربیت میکنیم که آرامش و عمل صالح را مقدم بر سود و مالاندوزی میداند.
قرضالحسنه، بهترین ابزار برای مدیریت نیازهای مالی در سطح خانواده و فامیل است، بدون اینکه برکت آن، قربانی سودهای بانکی شود.
متأسفانه اشتباه مالی یا کمکهای بیقاعده، میتواند به قطع ارتباط منجر شود، اما قرضالحسنه یک ویژگی مشخص و اخلاقی برای کمک مالی تعریف میکند که تقویتکننده صلهرحم است.
در شرایط سخت اقتصادی، همبستگیها میتواند ستون روابط دربرابر فشارهای تورمی باشد. کمکهای بلاعوض، ممکن است برای کمکرسانی سنگین باشد، اما قرضالحسنه این بار را به اشتراک میگذارد.
در هنگام پرداخت قرضالحسنه به دیگران، فرزندان میبینند که پدر و مادرشان بهجای ربا، بهدنبال احیای سنت الهی هستند و لقمهای که سر سفره میآید، نهفقط جسم بلکه روح آنها را تغذیه میکند و آنها را بهسمت خیر و اطاعت خدا سوق میدهد.
یکی از دلایلی که قرضالحسنه خانوادگی این روزها کمرنگ شده است، ورود برخی شبهات ربوی یا مشکلات اخلاقی به این موضوع است.
شرط برای اضافه کردن، بهطور قطع ربا و حرام است؛ مثلا یک میلیون قرض بدهم و شرط کنم یکمیلیونو ۱۰۰ هزار تومان پس بگیرم. فقه بهصراحت میگوید که در قرضالحسنه، باید عین مبلغ بازگردانده شود.
اگر شرط شود که قرضگیرنده به قرضدهنده هدیه دهد، این نیز شبهه ربوی دارد؛ البته اگر قرض را دریافت کند و پس از بازپرداخت کامل، بهعنوان تشکر و بدون شرط قبلی هدیه دهد، این کار مستحب و نیکوست.
یکی دیگر از نکاتی که باید در اینجا فراموش نشود این است که شفافیت و اصول کار طوری رعایت شود که کدورتی ایجاد نشود و همه جوانب برای حفظ جمع و همدلی افراد دیده شود.
برای فعال کردن این کلید قرآنی و احیای این سنت، میتوانیم از یک ساختار کوچک و ساده شروع کنیم:
چند نفر از اعضای خانواده یا فامیل که دارای توان مالی هستند، صندوقی مشترک تشکیل دهند. این کار میتواند در ابتدا با مبالغ بسیار کم یا مبالغی که در توان مالی همه است (مثلا یکمیلیون تومان) شروع شود.
نحوه مشارکت و اولویتبندی دریافتکنندگان (اولویت با نیاز، ازدواج، بیماری و...)، روشن شود و نحوه بازپرداخت باید کاملا شفاف باشد.
طبق فقه، باید از وام یا قراردادی که در آن جریمه دیرکرد مشخص شده است، بهشدت دوری کرد. صندوق قرضالحسنه باید برپایه برکت و توکل اداره شود، نه سود.
پس از تلاش کامل و صادقانه برای مدیریت صندوق، کار را به خدا بسپاریم و بدانیم که نگرانی بیش از حد برای وصول مطالبات، خود نشانه ضعف در باور به وعدههای الهی است.
اسلام، قرض دادن را تشویق و درمقابل، تنبلی و گوشهنشینی برای کسب ثروت را نهی میکند. شخصی که قرضالحسنه میدهد، در حال عبادت است و با دو آفت بزرگ مبارزه میکند:
او با جاری ساختن مال خود در جامعه، مانع از انباشت پول میشود و سرمایهاش را بهسمت تولید یا رفع نیاز دیگران، هدایت میکند. قرضالحسنه، راه کسب درآمد از طریق ربا و سوءاستفاده از نیاز دیگران را، میبندد و یک الگوی کسب حلال ارائه میدهد. این سنت، مال حلال و بابرکتی را به زندگی بازمیگرداند که پشتوانه آن، تلاش و تولید است، نه ضرر زدن به دیگران.